[title h6=“title_violet“]

Rečnik relevantnih termina
AIDS/sida – Acquired Immunodeficiency Syndrome / Syndrome d’Immuno-Deficence Acquise/ Sindrom stečene imunodefiijencije
Analni seks – prodiranje penisa u analni otvor.
Anoreksija – gubitak apetita uz prekomeran gubitak telesne težine
Antiretroviralni (ARV) lekovi – lekovi koji deluju na usporavanje umnožavanja HIV-a.
Biohemijska analiza – analiza krvi koja pokazuje funkcije metabolizma, poput funkcija jetre (transaminaze), nivo masti u krvi (trigliceridi, nivo holesterola), itd.
CD4 – deo T4 limfocita. Tačnije to je receptor, tj. mesto na zidu T4 limfocita gde HIV napada, tj. ulazi unutar T4 limfocita/ ćelije.
CD4 test – test kojim se meri broj CD4 ćelija u krvi. Takođe, dobar je pokazatelj zdravstvenog stanja pacijenta i razvoja HIV infekcije.
Detektabilnost – kada se testiranjem na HIV virus otkrije postojanje HIV kopija u krvi.
DNK – dezoksiribonukleinska kiselina (izgled dvostruke spirale) je nosilac genetskog materijala unutar bilo koje ćelije, ljudske ili virusne.
Fenotipski test – test određivanja rezistencije kojim se utvrđuje sposobnost HIV-a da se umnožava u prisustvu ARV leka.
FI – fuzioni inhibitori. Eksperimentalni lek koji se pojavio u novije vreme i trebalo bi da funkcioniše na taj način što sprečava da virus uđe u T4 limfocit.
Gej – čovek homoseksualne orijentacije.
Genotip – genestka šifra HIV-a.
Genotipski test – test kojim se utvrđuje da li uzorak krvi sadrži rezistentne mutirane viruse. Koristi se indirektno za procenu uspeha primenjene ARV terapije.
HAART (Highly active antiretroviral therapy) – visoko-aktivna antiretrovirusna terapija. Kombinacija lekova koja sprečava HIV da se umnožava, obično ide kao trokomponentna ili čevorokomponentna kombinacija lekova.
HAB, HBV, HCV – vrsta tipova virusa koji prouzrokuju hepatitis (upalu jetre).
Harm reduction – programi smanjenje štete među osobama sa rizičnim oblicima ponašanja.
Hematološka analiza/krvna slika – analiza krvi kojom se mere vrednosti hemoglobina, hematokrita, belih krvnih zrnaca (leukociti), crvenih krvnih zrnaca (eritrociti), i krvnih pločica (trombociti).
HIV (Human Immunodeficiency Virus) – virus humane imunodeficije; virus koji uništava ćelije imunološkog sistema.
HIV pozitivne osobe – osobe sa dijagnostikovanom HIV infekcijom, bilo da analiza krvi pokazuje prisutnost tipa 1 (HIV-1) virusa ili tipa 2 (HIV-2) virusa. Oba tipa virusa mogu uzrokovati AIDS.
HIV status – pojam kojim se opisuje stanje osobe koja živi sa HIV-om. Obično se koristi za stadijum infekcije HIV-om, kada još nije obolela od AIDS-a.
Imuni sistem – sistem koji se sastoji od nekoliko vrsta ćelija u krvi, koje su zadužene za odgovor organizma pri infekciji, tj. boleti.
Imunost – imunost je sposobnost organizma da pruži otpor skoro svim vrstama mikroorganizama i toksina koji mogu da oštete tkiva i organe.
Inkubacija – vremenski period od ulaska virusa u organizam do pojave prvih simptoma. Tada nema kliničkih simptoma bolesti.
Interferon – enzim jetre, a takođe i lek za lečenje hepatitisa C. U faramaceutskoj industriji poznat i kao interferon Pegazis.
IV – intravenski.
IVKD – intravenski korisnici droge, ljudi koji koriste drogu ubrizgavanjem špricem i iglom (engl. IDUs – injecting drug users).
Koinfekcija – postojanje udruženih infekcija kod jedne osobe (na primer HIV i HCV).
Laktatna acidoza – ozbiljan neželjeni efekat primene određenih ARV lekova koji uzrokuje iscrpljenost, mučninu, povraćanje i bol u trbuhu.
Latentna infekcija – stanje kada je virus u organizmu, ali ne dolazi do produkcije virusne RNK i virusnih proteina.
Leukociti, Limfociti – bela krvna zrnca, vrste ćelija imunog sistema.
Lipodistrofija – jedno od čestih neželjenih dejstava ARV terapije, kada dolazi do preraspodele masti u telu.
MMP (metadon maintenance program) – program / terapija održavanja metadonom intravenskih zavisnika od droge.
MSM (man having sex with man) – muškarci koji imaju seks sa muškarcima. Jedan od naziva za pripadnike gej populacije.
Multirezistencija – unakrsna, tj. višestruka rezistencija (vidi: rezistencija). Kada rezistencija jednog ARV leka dovodi do rezistencije drugog ARV leka.
Mutacija – promena genotipa virusa (vidi: genotip). Virus se veoma brzo razmnožava i počinje da pravi »loše« kopije.
Nedetektabilnost – pojava koja se odnosi na nemogućnost merenja nivoa kopija HIV-a u uzorku krvi usled toga što je broj kopija mali. Na taj način se prati efikasnost terapije.
Neželjena dejstva/efekti – neželjeni simptomi i znaci koje izazivaju lekovi (ARV terapija), a ne HIV. Mogu biti prolazni (nestaju maksimalno tri meseca), ili stalni (ostaju zauvek).
NNRTIs – inhibitori nenukleozidne reverzne transkriptaze – klasa ARV lekova koji blokiraju iste belančevine kao i NRTI, ali hemijski deluju drugačije.
NRTIs – inhibitori nukleozidne reverzne transkriptaze – najstarija klasa ARV lekova koji blokiraju sposobnost HIV-a da prave kopije ćelijske DNK, koje su virusu potrebne za stvaranje svojih RNK kopija.
Oportunističke infekcije – grupa infekcija i bolesti karakteristične za AIDS sindrom. Infekcije i bolesti od kojih obolevaju samo ljudi sa oštećenim imunim sistemom.
Oralni seks – kontakt usana i jezika sa vaginom, penisom ili analnim otvorom.
PCR – metoda pomoću koje se određuje količina virusa u krvi, tačnije u jednom mililitru krvi, važan test za ljude koji su na terapiji, tj. na lekovima.
Penetracija – prodor penisa u vaginalni ili analni otvor.
Period „prozora“ – vreme od rizičnog kontakta do momenta kada se testom može otkriti antitela. U zavisnosti od osetljivosti različitih testova, ovaj period može da traje od 28 dana (testovi pete generacije) do 6 meseci (prva generacija).
PI– inhibitori proteaze druga grupa lekova koja sprečava množenje (kopiranje) virusa tako što blokira (inhibira) enzim proteazu.
Pojačavanje dejstva lekova – korišćenje leka koji povećava nivo i dejstvo drugog leka u krvi (npr. Ritonavir).
Polineuropatija – jedno od stalnih neželjenih dejstva lekova kada u telu dolazi do grčenja mišića, najčešće na rukama i nogama.
Reinfekcija – označava dodatni unos virusa u već zaraženu osobu tj. kada se već zaražena osoba nekim od puteva transmisije dodatno zarazi nekim virusom.
Retrovirusi – podgrupa virusa koji nemaju DNK, već samo RNK, kao nosioca genetskog materijala (ovde spada i i HIV).
Reverzna transkriptaza, Proteaza – enzimi koji su HIV-u neizostavno potrebni, tj. koristi ih za svoje množenje.
Rezistencija – otpornost virusa na terapiju, tj. lekove, koja se dešava usled mutacije virusa (vidi: mutacija). Postoji vrsta testa koja određuje jačinu, tj. nivo rezistencije.
RNK– ribonukleinska kiselina, koja izgleda kao jednostruka spirala, kod ljudskih ćelija je samo kopija DNK-a, a kod HIV-a nosilac genetskog materijala. Sindrom – skup više simptoma tipičnih za jednu bolest.
T4 limfociti – podgrupa limfocita, tj. ćelija u kojima i pomoću kojih se HIV razmnožava.
Transmisija – prenošenje virusa sa jedne na drugu osobu, prenošenje infekcije sa zaražene osobe na nezaraženu.
Viral load – količina HIV-a u krvi, opterećenost virusom.
Viral load test – test kojim se meri nivo HIV-a u krvi. Rezultat pomaže pri proceni odgovora organizma na određenu terapiju i mogućnosti da se dobije nova infekcija.
Vaginalni seks – prodiranje penisa u vaginu.
Vertikalna transmisija – prenošenje HIV infekcije sa majke na dete tokom trudnoće, porođaja ili dojenja.
Zarazna (infektivna) bolest – bolest direktno uzrokovana nekim od mikroorganizama (bakterije, gljive, virusi, crvi, protozoe).
“Wild type HIV”– osnovni genetski oblik HIV-a, tj. virus koji još nije mutirao pod uticajem lekova.

[/title]